سیستم‌های مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) که به آن‌ها دیفای (Defi) می‌گویند از حوزه‌های کمتر شناخته‌شده دنیای بلاکچینی هستند. این سیستم‌ها در مقابل سیستم‌های مالی متمرکز، مثل بانک‌ها یا صرافی‌های متمرکز قرار می‌گیرند. در پلتفرمهای دیفای دیگر نیازی به یک سیستم کنترل نظارت از بالا نیست و تراکنش‌های مالی توسط قراردادهای هوشمند و الگوریتم‌های اجماع کنترل و دسته‌بندی می‌شوند.
پلتفرمهای وام‌دهی آسان و امکان کسب درآمد از طریق سپرده‌گذاری دو عاملی هستند که باعث محبوبیت دیفای شده‌اند.
در این مقاله از بیتمکس به بررسی پروژه‌های دیفای بپردازیم معرفی ۵ پلتفرم برتر این حوزه پرداخته‌ایم؛ با ما همراه باشید.
دیفای به زبان ساده
برای بررسی مفهوم دیفای ابتدا باید سیستم‌های مقابل آن‌ها یعنی سیستم‌های متمرکز را بشناسیم.
گفتیم که سازمان‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) در مقابل سازمان‌های مالی متمرکز (CeFi) قرار می‌گیرند. سازمان‌های متمرکز ساختاری هرمی دارند که نظارت و قانون‌گذاری در آن‌ها از بالا به پایین است.
برای مثال می‌توان سیستم‌های مالی کشورها را در نظر گرفت. در این سیستم‌ها بانک مرکزی در راس هرم قرار می‌گیرد و سیاست‌های پولی و بانکی را تصویب و اجرا می‌کند. هر بانک نیز یک شعبه مرکزی دارد که مسئول ابلاغ این سیاست‌ها به دیگر شعبه‌هاست. در کف هرم نیز کاربران قرار می‌گیرند که نقشی در سیاست‌گذاری و اجرای قوانین ندارند و فقط باید از آن‌ها پیروی کنند.
در حوزه بلاکچین صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال در دسته سازمان‌های سیفای قرار می‌گیرند.
مهم‌ترین مزیت سیستم‌های مالی سیفای، تضمین امنیت مالی کاربران است. از دیگر مزیت‌های این سیستم می‌توان به وجود نهادهای نظارتی پرتعداد، خدمات مالی متنوع، سادگی کار با پلتفرم‌ها، ارائه خدمات یکسان به تمامی مشتریان و منابع مالی مطمئن اشاره کرد.
تعریف سیستم‌های مالی غیرمتمرکز چیست؟
در سیستم‌های مالی غیرمتمرکز ساختار شبکه‌ای جایگزین ساختارهای هرمی خواهد شد. در این سیستم‌ها تراکنش‌های مالی توسط قرارداد هوشمند (Smart contracts) کنترل می‌شوند و توسط تمامی کاربران قابل‌مشاهده و نظارت هستند. در این سیستم‌ها هیچ شخص یا نهادی نسبت به دیگری برتری خاصی ندارد.
به زبان ساده‌تر، در حوزه دیفای خدمات و محصولات مالی با استفاده از قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp) ارائه می‌شوند. شبکه‌های بلاکچین بهترین مکان برای اجرای قراردادهای هوشمند و راه‌اندازی پلتفرمهای دیفای هستند.
مزیت‌های DeFi چیست؟
مهم‌ترین مزیت سیستم‌های مالی غیرمتمرکز، حذف ساختارهای نظارتی مرکزی و جایگزینی آن‌ها با قراردادهای هوشمند و الگوریتم‌های برنامه‌نویسی است. از دیگر مزیت‌های دیفای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. امنیت بیشتر نسبت به سیستم‌های مالی سنتی
در شبکه‌های بلاکچین، برای نظارت بر سیستم از سازو‌کارهایی مانند الگوریتم اثبات کار (POW) یا اثبات سهام (POS) استفاده می‌شود. هدف اصلی این الگوریتم‌ها نظارت بر تراکنش‌های مالی و تایید آن‌هاست. تراکنش‌ها پس از تایید در زنجیره‌های بلاکچین طبقه‌بندی می‌شوند و دیگر امکان تغییر یا هک‌شدن اطلاعات آن‌ها وجود ندارد. این ویژگی باعث بالا رفتن امنیت در پلتفرمهای دیفای می‌شود.
2. عملکرد شفاف
شفافیت مالی ویژگی دیگر سیستم‌های غیرمتمرکز است که جلوی کلاهبرداری و پول‌شویی را می‌گیرد. در پلتفرمهای دیفای تمامی تراکنش‌های مالی قابل رهگیری بوده و تمامی اعضای پلتفرم امکان نظارت بر تراکنش‌ها را دارند.
3. دریافت وام در دیفای
از دلایل مهمی که پروژه‌های دیفای خیلی زود در حوزه بلاکچین موردتوجه قرار گرفت، پلتفرمهای وام‌دهی دیفای بود. پروژه AAVE معروف‌ترین پلتفرم وام‌دهی در حوزه بلاکچین است. در این پلتفرم می‌توانید با وثیقه‌گذاری ارزهای دیجیتال در کمتر از یک ساعت وام خود را دریافت کنید.
4. کسب سود در دیفای
استیک کردن ارزهای دیجیتال، وام‌دهی همتا به همتا و ییلد فارمینگ از راه‌های مطمئن کسب درآمدی در حوزه دیفای است. اگر نمی‌خواهید ریسک بالایی برای کسب درآمد در بلاکچین تجربه کنید، می‌توانید به سراغ این روش‌ها بروید.
معایب دیفای چیست؟
1. نقدینگی پایین نسبت به بازارهای مالی سنتی
نقدینگی پروژه‌های دیفای در مقایسه با نقدینگی بازارهای متمرکز و حتی بلاکچین بسیار محدود است. کل ارزش قفل شده در پلتفرمهای دیفای در آگوست ۲۰۲۳ به حدود ۳۸/۷۳۵ میلیارد دلار می‌رسد. اگر این نقدینگی را در برابر نقدینگی بازارهای مالی سنتی قرار دهید، مشخص می‌شود که چرا کاربران اعتماد کمتری به پروژه‌های دیفای دارند.
2. پیچیدگی پلتفرمهای دیفای
نقد دیگری که به پلتفرمهای DeFi وارد است، به رابط کاربری آن مربوط می‌شود. برنامه‌های دیفای اغلب فاقد رابط کاربری بصری هستند و کارکردن با آن‌ها نیاز به دانش اولیه دارد. همین مساله باعث شده تا بسیاری از کاربران بلاکچین تمایلی به استفاده از اپلیکیشن‌های دیفای نداشته باشند.
3. برگشت‌ناپذیری تراکنش‌های مالی
تراکنش‌های مالی در پلتفرمهای دیفای تغییرناپذیر و غیرقابل‌برگشت است. برای مثال اگر تراکنشی را به آدرس اشتباهی بفرستید، ممکن است سرمایه ارز دیجیتال خود را از دست بدهید. در سیستم‌های بانکی اما امکان پیگیری و برگشت زدن تراکنش‌های اشتباه وجود دارد.
4. فراموشی کلیدهای ورود
در سیستم‌های مالی غیرمتمرکز تعیین و نگهداری رمزهای ورود برعهده کاربر بوده و شخص دیگری به آن دسترسی ندارد. پس اگر رمز پلتفرم را فراموش کنید، دیگر امکان دسترسی به سرمایه خود را نخواهید داشت.
پلتفرم دیفای چیست؟
منظور از پلتفرم دیفای در ارز دیجیتال، پروژه‌ها و برنامه‌هایی است که در این حوزه فعالیت می‌کنند. این پلتفرم‌ها انواع متفاوتی دارند و اغلب متعلق به صرافی‌ها یا کارگزاری‌ها هستند. هر پلتفرم دیفای اهداف مشخصی داشته و خدمات متنوعی به کاربران ارائه می‌دهد. مهم‌ترین کاربردها در پلتفرمهای DeFi عبارتند از:
1. مدیریت دارایی
بسیاری از پلتفرم های دیفای راه‌حل‌هایی ارائه می‌دهند که مدیریت دارایی کاربران را تسهیل می‌کند. در سیستم‌های مالی سنتی، باید اطلاعات حساب و رمزهای خود را با سازمان‌های مرکزی به اشتراک بگذارید. به‌علاوه اگر سیستم‌های متمرکز دچار فروپاشی شوند، هیچ کنترلی بر دارایی‌های خود ندارید.
در کیف پول‌های دیفای اما کاربر به شکل مستقیم بر دارایی خود نظارت می‌کند. اطلاعات امنیتی توسط او تعیین می‌شود و شخص یا سازمان دیگری حق کنترل آن‌ها را ندارد. به‌علاوه اینکه امکان خرید و فروش یا انتقال دارایی‌ها نیز در سیستم‌های دیفای تحت هر شرایطی وجود دارد.
2. جلوگیری از پول‌شویی در شبکه‌های مالی
در سیستم‌های مالی سنتی برای جلوگیری از پول‌شویی بر پروتکل‌های شناخت مشتری یا احرازهویت (KYC) تاکید می‌شود.
در پلتفرمهای DeFi اما برای جلوگیری از پول‌شویی تمرکز بر کنترل تراکنش‌های مشکوک است. استفاده از قراردادهای هوشمند به این پلتفرم‌ها اجازه می‌دهد تا انتقال‌های مالی مشکوک را در لحظه رصد کرده و جلوی پول‌شویی مالی را بگیرد.
3. ابزارهای تجزیه و تحلیل بازار
شفافیت تراکنش‌های مالی و دسترسی به آن‌ها بهترین ابزار برای تحلیل بازار است. در پلتفرمهای دیفای می‌توانید به تمامی داده‌های مالی دسترسی داشته باشید و بر اساس آن‌ها استراتژی بهتری برای مدیریت ریسک دارایی خود اتخاذ کنید.
4. وام‌دهی همتا به همتا (P2P)
در سیستم‌های بانکی سنتی روند دریافت وام به‌قدری پیچیده است که اغلب افراد قید آن را می‌زنند. در پلتفرمهای دیفای مکانیزم وام‌دهی به‌صورت همتا به همتا بوده و کمتر از یک ساعت زمان می‌برد. در این پلتفرم‌ها می‌توانید تنها با ارائه وثیقه‌های ارز دیجیتال به‌راحتی وام بگیرید.
5. راه‌حل‌های پرداختی متنوع
در سیستم‌های بانکی سنتی روش‌های پرداخت محدود بوده و با نظارت‌های سنگینی همراه هستند. به‌عنوان مثال پرداخت‌های ارزی در سیستم‌های بانکی زمان‌بر بوده و شامل فرایندهای پیچیده‌ای می‌شوند؛ اما با استفاده از پلتفرمهای دیفای می‌توان تمامی واسطه‌های پرداختی را حذف کرد و با روش‌های پرداختی متنوع، این کار را در سریع‌ترین زمان و بدون پیچیدگی خاصی انجام داد.
کسب درآمد در دیفای
اگر به دنبال کسب درآمد در حوزه بلاکچین هستید، می‌توانید از خدمات پلتفرم دیفای در ارز دیجیتال استفاده کنید. استیک کردن ارز دیجیتال، وام‌دهی کریپتویی و ییلد فارمینگ از روش‌های ساده کسب درآمد در این حوزه هستند.
بهترین پلتفرمهای دیفای
بهترین مرجع برای شناخت پروژه‌های دیفای و آشنایی با بهترین پلتفرمهای آن، سایت Defilama است. در این سایت به داده‌های متنوعی از پروژه‌های دیفای دسترسی خواهید داشت. از سنجش میزان سود و ضرر تمامی پروتکل‌ها گرفته تا امکان دسته‌بندی پروژه‌ها بر اساس شبکه بلاکچین آن‌ها.
اما در ادامه این مقاله نیز به معرفی برترین پلتفرمهای دیفای می‌پردازیم:
1. پلتفرم لیدو (Lido)
اگر به دنبال استیکینگ در بلاکچین اتریوم ۲ هستید، پلتفرم لیدو جذاب‌ترین گزینه است. در حالت عادی برای سپرده‌گذاری در شبکه اتریوم ۲ (ETH2.0) حداقل به ۳۲ اتریوم نیاز خواهید داشت؛ اما با استفاده از پلتفرم Lido می‌توانید این محدودیت را دور بزنید و با سرمایه‌‌گذاری کمتر در این بلاکچین به کسب سود بپردازید. نکته جذاب‌تر اینکه در استیکینگ لیدو سرمایه‌تان قفل نمی‌شود و هروقت بخواهید، می‌توانید آن را دریافت کنید.
میزان سرمایه قفل شده در پلتفرم لیدو ۱۴/۰۳۷ میلیارد دلار است که اعتماد کاربران به این پلتفرم دیفای را نشان می‌دهد (در زمان نگارش این مطلب سپتامبر ۲۰۲۳).
2. پلتفرم میکر (Maker Dao)
اگر به دنبال وامگیری در پلتفرمهای دیفای هستید، می‌توانید نگاهی به پلتفرم میکر بیندازید. این پلتفرم از دو ارز دیجیتال دای (Dai) و میکر (MKR) برای کنترل وام‌های خود استفاده می‌کند. سهم بازار میکر ۵/۰۴۶ میلیارد دلار است (در زمان نگارش این مطلب سپتامبر ۲۰۲۳).
برای وامگیری در این پلتفرم می‌توانید ارزهای دیجیتال متنوعی را به‌عنوان وثیقه سپرده‌گذاری کنید. از جمله می‌توان به ارزهای تتر (USDT)، یو اس دی سی (USDC)، مانا (MANA)، اتریوم (ETH)، بت (BAT) و رپد بیت (WBTC) اشاره کرد.
3. پلتفرم آوه (Aave)
پلتفرم آوه، از اولین پلتفرمهای وام‌دهی روی بلاکچین اتریوم است. در این پلتفرم می‌توانید توکن‌های مختلفی را به‌عنوان وام ارز دیجیتال دریافت کنید. تتر (USDT)، لینک (LINK)، مانا (MANA)، اتریوم (ETH)، بت (BAT)، یونی سواپ (UNI)، میکر (MKR) و دای (DAI) از جمله این ارزهای دیجیتال هستند. ارزش بازار قفل شده در این پلتفرم به ۴/۴۹۱ میلیارد دلار می‌رسد (در زمان نگارش این مطلب سپتامبر ۲۰۲۳).
4. پلتفرم جاست (Just)
در بین پلتفرمهای دیفای، جاست بزرگ‌ترین پروژه غیرمتمرکز در شبکه ترون (TRX) است. اگر به دنبال یک صرافی غیرمتمرکز رمزارزی مطمئن هستید، می‌توانید از JustSwap استفاده کنید. سرعت و راحتی کار با پلتفرم، بازدهی بالا و دسترسی همگانی از ویژگی‌های متمایز این صرافی غیرمتمرکز به‌حساب می‌آید.
5. پلتفرم یونی سواپ (UNISwap)
یونی سواپ بزرگ‌ترین صرافی غیرمتمرکز دنیاست که بر پایه شبکه اتریوم فعالیت می‌کند. در این صرافی نیازی به احراز هویت ندارید و می‌توانید از هر کجای دنیا در آن فعالیت کنید. در این صرافی امکان معامله اتریوم و ارزهای دیجیتال مبتنی‌بر استاندارد ERC20 وجود دارد. همچنین می‌توانید با استیک کردن ارزهای دیجیتال در صرافی یونی سواپ کسب درآمد کنید.
سخن آخر
حوزه دیفای در برابر حوزه‌های مالی متمرکز قرار می‌گیرد و هدف اصلی آن رفع پیچیدگی‌های موجود در سیستم‌های مالی سنتی است. مدیریت بهتر سرمایه، دسترسی به تمامی داده‌های مالی بازار، جلوگیری از پول‌شویی، امنیت بالاتر، کسب سود با استیک کردن و وامگیری از ویژگی‌هایی هستند که باعث شده توجه کاربران زیادی به این حوزه و پلتفرمهای دیفای جلب شود.
توجه داشته باشید که در بلاگ بیتمکس می‌توانید با بهترین و کاربردی‌ترین پلتفرمهای دنیای بلاکچینی آشنا شوید.
