مهم‌ترین تفاوت کوین و توکن به شبکه بلاکچین آن‌ها برمی‌گردد. راه‌اندازی و مدیریت شبکه بلاکچین اختصاصی به برنامه‌نویسی پیشرفته و هزینه بالا نیاز دارد. به‌همین خاطر فقط تعداد محدودی از ارزهای دیجیتال از شبکه بلاکچین اختصاصی استفاده می‌کنند. این دسته از ارزهای دیجیتال را اصطلاحا کوین (Coin) می‌نامند. اتریوم (ETH)، بیت کوین (BTC)، ترون (TRX) و دوج کوین (DOGE) در این دسته قرار می‌گیرند.
توکن (Token) دسته دیگری از ارزهای دیجیتال به‌شمار می‌رود که درحال حاضر تعداد آن‌ها بسیار بیشتر از کوین‌هاست. توکن‌ها نیازی به شبکه بلاکچین اختصاصی ندارند و روی بلاکچین ارزهای دیجیتال دیگر سوار می‌شوند.
در این مقاله بیتمکس به بررسی این دو مفهوم در بازار رمزارزها و مقایسه ویژگی‌های آن‌ها پرداخته‌ایم؛ با ما همراه باشید.
ارز دیجیتال چیست؟
ارز دیجیتال (Digital Currency) به پولی گفته می‌شود که فرم فیزیکی ندارد و به‌صورت الکترونیکی مبادله می‌شود. محافظت از بیشتر پول‌های الکترونیکی به کمک رمزنگاری و الگوریتم‌های برنامه‌نویسی انجام می‌شود. ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده کریپتوکرنسی (Cryptocurrency) نام دارند.
تمامی کوین و توکن‌هایی امروزی که در شبکه‌های بلاکچینی ساخته می‌شوند، نوعی ارز دیجیتال هستند؛ اما قبل‌تر ارزهای دیجیتالی وجود داشتند که در بستر شبکه بلاکچین خلق نشده باشند.
تاریخچه ارزهای دیجیتال به دهه ۹۰ میلادی برمی‌گردد. E-GOLD نخستین ارز دیجیتال بود که به‌عنوان جایگزین طلای واقعی مطرح شد. پلتفرم E-GOLD در سال ۱۹۹۶شروع به‌کار کرد؛ اما به‌خاطر مشکلات امنیتی خیلی موردتوجه قرار نگرفت. اما همان‌طور که اشاره شد درحال حاضر همه ارزهای دیجیتال بر پایه بلاکچین ساخته می‌شوند.
این حوزه را بیشتر با اصطلاح کریپتوکرنسی می‌شناسیم؛ اما در ایران به‌دلیل این‌که ترجمه خوبی برای این ترکیب وجود ندارد، از اصطلاح‌های مختلفی مثل ارز دیجیتال، رمزارز، ارز رمزنگاری شده و…، استفاده می‌شود. از بین این‌ها ترکیب «ارز دیجیتال» استفاده بیشتری دارد و بین کاربران پذیرفته‌شده‌تر است.
تفاوت کوین و توکن در ارز دیجیتال چیست؟
ویژگی اصلی تمامی ارزهای دیجیتال انتقال ارزش پولی به شکل همتا‌به‌همتاست. همین شباهت باعث شده تا از دو اصطلاح کوین و توکن گاهی به‌جای یکدیگر استفاده شود؛ اما اگر نگاه عمیق‌تری به حوزه بلاکچین داشته باشیم، متوجه تفاوت‌های این دو مفهوم می‌شویم.
در شبکه‌های بلاکچین هزاران ارز دیجیتال ثبت شده است که فقط تعداد اندکی از آن‌ها در دسته کوین‌ها قرار می‌گیرند و مابقی پروژه‌ها و رمزارزها را باید در دسته توکن‌ها دسته‌بندی کرد.
کوین چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
کوین‌ها ارزهای دیجیتالی‌اند که دارای شبکه بلاکچین اختصاصی و مستقل هستند. از کوین‌های بومی هر شبکه، برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها و مشارکت در مکانیزم‌های اجماع استفاده می‌شود. برای مثال اتر (ETH) ارز دیجیتال بومی شبکه اتریوم است؛ فرایندهای مختلفی در بلاکچین اتریوم انجام می‌شود که برای نهایی کردن آن‌ها به این ارز دیجیتال نیاز داریم.
تمامی کاربردهایی که برای پول‌های فیزیکی تعریف می‌شوند، برای کوین‌ها نیز می‌توان تعریف کرد. از جمله:
- ذخیره ارزش
- امکان مبادله با ارزهای دیگر
- پرداخت هزینه
- استفاده در مبادلات مالی
ویژگی‌های اصلی کوین‌ها
کوین‌ها اغلب ویژگی‌های مشترکی دارند که عبارتند از:
- تعداد محدود: تعداد کوین‌های هر شبکه اغلب محدود بوده و از پیش تعیین شده است. برای مثال تعداد بیت کوین در نهایت ۲۱ میلیون خواهد بود. البته این ویژگی شامل همه کوین‌ها نمی‌شود. مثلا دوج کوین (DOGE) هیچ سقف عرضه‌ای ندارد.
- غیرمتمرکز بودن: کوین‌ها روی شبکه‌های بلاکچینی ساخته می‌شوند و در دسته دارایی‌های غیرمتمرکز قرار می‌گیرند. هر کوین الگوریتم اجماع مشخصی دارد. اغلب کوین‌ها از دو الگوریتم اجماع اثبات کار و اثبات سهام استفاده می‌کنند.
- امنیت بالا: غیرمتمرکز بودن کوین‌ها و رمزنگاری آن‌ها در شبکه‌های بلاکچینی باعث شده تا نسبت به سیستم‌های مالی سنتی امنیت بالاتری داشته باشند. ساختار بلاکچین در برابر هک و کلاهبرداری غیرقابل‌نفوذ است.
- شبکه اختصاصی: هر کوین به شبکه بلاکچین خودش محدود است و نمی‌توان آن را به دیگر شبکه‌های بلاکچینی انتقال داد.
توکن چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
مهم‌ترین تفاوت کوین و توکن، نداشتن شبکه بلاکچین اختصاصی برای توکن‌‌هاست. ارزهای دیجیتالی که وابسته به شبکه‌های بلاکچینی سایر رمزارزها هستند، اصطلاحا توکن خوانده می‌شوند.
برخی از شبکه‌های بلاکچینی بستر مناسبی برای اجرای قراردادهای هوشمندند و امکان راه‌اندازی پروژه‌ها و توکن‌های جدید را به کاربران می‌دهند. در اغلب موارد هر پروژه توکن مخصوص خود را دارد و برای پرداخت کارمزد، تبادل‌های مالی یا پاداش پروژه از این توکن استفاده می‌کند.
برای مثال شبکه اتریوم امکان اجرای قراردادهای هوشمند را می‌دهد و سرعت بالایی هم دارد. درنتیجه بیشتر پلتفرم‌های دیفای (DeFi) روی این شبکه ساخته شده‌اند.
آشنایی با انواع توکن‌ها
توکن‌ها را می‌توان به شکل‌های مختلفی دسته‌بندی کرد. البته هر توکن لزوما در دسته خاصی قرار نمی‌گیرد و ممکن است یک توکن ویژگی دسته‌های مختلف را داشته باشد؛ اما به‌طورکلی دسته‌بندی توکن‌ها به فهم کاربردشان کمک می‌کند.
توکن‌های کاربردی (Utility Tokens)
برخی از پروژه‌هایی که بر بستر بلاکچین شکل می‌گیرند از توکن مشخصی برای پرداخت کارمزد و ارائه خدمات استفاده می‌کنند. برای مثال بایننس کوین (BNB) توکن کاربردی صرافی بایننس است. بسیاری از پلتفرم‌های دیفای نیز توکن خود را دارند و برای دریافت کارمزدها و پرداخت پاداش‌های از این توکن استفاده می‌کنند.
توکن‌های حاکمیتی (Governance Tokens)
توکن‌های حاکمیتی این امکان را به دارندگان می‌دهند تا در تصصمیم‌گیری برای تغییرات و ارتقا شبکه‌های بلاکچینی شرکت کنند؛ به‌عبارت دیگر توکن حاکمیتی حکم حق رای دارند و به دارندگانش نقش مدیریتی می‌دهند. ارز دیجیتال میکر (MKR) معروف‌ترین توکن حاکمیتی بازار است که به اکوسیستم میکردائو (MakerDAO) تعلق دارد.
توکن‌های امنیتی (Security Tokens)
توکن‌های امنیتی به‌عنوان حق مالکیت فرد بر یک دارایی دیجیتال یا غیردیجیتال شناخته می‌شوند. این دارایی می‌تواند حق مالکیت سهام شرکتی خاص یا حتی سند یک خانه باشد. نام دیگر توکن‌های امنیتی، توکن‌های اوراق بهادار است که حق مالکیت دارایی را به فرد می‌دهد.
توکن‌های غیرقابل‌معاوضه (Non-Fungible Tokens)
دارایی‌های دیجیتالی منحصر‌به‌فرد و غیرتکراری مانند آثار هنری و کلکسیونی را با توکن‌های غیرقابل‌معاوضه ثبت می‌کنند که به آن‌ها توکن غیرقابل تعویض یا NFT می‌گویند.NFTها روی شبکه‌های بلاکچینی ذخیره می‌شوند، رمزنگاری شده‌اند و اصالت و مالکیت آن‌ها اثبات‌شده است.
ویژگی‌های توکن‌ها چیست؟
برای درک بهتر تفاوت کوین و توکن باید از ویژگی‌های خاص توکن‌ها نیز صحبت کرد. این ویژگی‌ها عبارتند از:
- کاربردی بودن: بسیاری از توکن‌ها برای استفاده در پلتفرم‌ها و DAppها ساخته شده‌اند و کاربرد مشخصی را دنبال می‌کنند. کاربران برای استفاده از پلتفرم‌های غیرمتمرکز باید از توکن اختصاصی پلتفرم استفاده کنند. کارمزد تراکنش‌ها و پاداش‌ها نیز از طریق همین توکن‌ها پرداخت می‌شوند.
- حقوق حاکمیتی: کاربران DAppها می‌توانند با داشتن توکن پلتفرم در روند تصمیم‌گیری‌ها، تغییرات و بررسی پیشنهادها مشارکت داشته باشند. این روند ویژگی غیرمتمرکز بودن توکن‌ها را ارتقا می‌دهد.
- جابه‌جایی در بلاکچین: برخلاف کوین‌ها که محدود به یک شبکه می‌شوند، توکن‌ها را بدون محدودیت می‌توانید در بستر شبکه جابه‌جا کرده و ذخیره کنید.
- راه‌اندازی سریع: راه‌اندازی توکن‌ها ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر از ساخت کوین‌های جدید است. برای خلق توکن‌ها از قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود و در کمتر از یک ساعت می‌توان یک توکن جدید ساخت.
تفاوت کوین و توکن
مهم‌ترین تفاوت کوین و توکن به همان داشتن یا نداشتن شبکه بلاکچین اختصاصی برمی‌گردد. دیگر ویژگی‌های این دو را می‌توان در جدول زیر خلاصه کرد:
| ویژگی‌ها | کوین‌ها | توکن‌ها |
| تعریف | برای ساخته شدن نیازمند بلاکچین اختصاصی هستند. | بر پایه بلاکچین‌های موجود ساخته می‌شوند. |
| موارد استفاده | ذخیره ارزش، پرداخت هزینه‌ها، مبادلات مالی. | کاربردی بودن، حقوق حاکمیتی، پرداخت پاداش و… |
| غیرمتمرکز بودن | مستقل از دیگر شبکه‌های بلاکچین است. | وابسته به شبکه بلاکچینی هستند که روی آن ساخته شده‌اند. |
| امکان جابه‌جایی | محدود به شبکه اصلی. | امکان جابه‌جایی در بستر شبکه. |
| مثال‌ها | بیت کوین (BTC)، بایننس کوین (BNB)، دوج کوین (DOGE) | یونی سواپ (UNI)، آربیتروم (ARB)، تتر (USDT) |
سخن آخر
همان‌طور که گفتیم، ارزهای دیجیتال را می‌توان در دو دسته کلی کوین و توکن قرار داد. کوین‌ها دارای شبکه بلاکچین اختصاصی‌اند و به‌منظور ذخیره ارزش، تراکنش‌های مالی و پرداخت هزینه فرایندهای درون شبکه‌ای مورداستفاده قرار می‌گیرند.
توکن‌ها برخلاف کوین‌ها نیازی به شبکه بلاکچین اختصاصی ندارند. بلکه به کمک قراردادهای هوشمند و بر بستر بلاکچین‌های موجود ساخته می‌شوند.
در نهایت اگر قصد سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال را دارید، صرف کوین یا توکن بودن برتری خاصی ایجاد نمی‌کند و ملاک خوبی برای قضاوت نیست. برای سرمایه‌گذاری باید نگاه عمیق‌تری به چشم‌انداز پروژه، ارزش بازار، تحلیل‌های تکنیکال و خبرهای مهم این حوزه داشت؛ سپس تصمیم گرفت.
در بلاگ بیتمکس مجموعه‌ای از نکات و آموزش‌های موردنیاز برای سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال در اختیار شما قرار می‌گیرد.
