می‌دانیم که بلاکچین شبکه‌ای غیرمتمرکز است که سرور و کنترل‌کننده مرکزی ندارد. این شبکه‌ها توسط کاربران یا نودها (Node)، اداره می‌شوند. کاربران بلاکچین برای انجام تمامی فرایندهای سیستم، باید در الگوریتم اجماع مشارکت کنند. الگوریتم اجماع پروتکلی برای مشارکت اعضاست که در بلاکچین‌های مختلف، اشکال متفاوتی دارد.
پروژههای ایجاد شده در بستر بلاکچین که آن‌ها را با نام دیفای (Defi) می‌شناسیم نیز برای همه فرایندهای خود، نیاز به یک الگوریتم اجماع دارند. یکی از روش‌های اجماع در پروژههای دیفای، استفاده از توکن حاکمیتی (Governance Token) است. دارنده گاورنس توکن می‌تواند برای حال و آینده پروژه تصمیم بگیرد.
با این مقاله بیتمکس همراه باشید تا این توکنها و کاربرد آن‌ها را بیشتر بررسی کنیم.
قبل از هرچیز باید بدانید که این اغلب توکنها در DAOها کاربرد دارند. پس ابتدا باید این مفهوم مورد بررسی قرار بگیرد.
DAO چیست؟
DAO مخفف عبارت Decentralized Autonomous Organization به‌معنای سازمان خودگردان غیرمتمرکز است. این سازمانها را می‌توان موسسات مالی آنلاین و غیر‌متمرکزی دانست که در راستای غیر‌متمرکزسازی امور مالی به‌واسطه بلاکچین‌های ایجاد شدند.
DAOها زیر‌مجموعه سیستم‌های دیفای (DeFi)، به معنای امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) هستند.
سازمان دائو در‌واقع یک قرارداد هوشمند (Samart Contract) مبتنی‌بر بلاکچین (با قابلیت پشتیبانی از این قراردادها) است که با اهداف خاص ایجاد می‌شود. DAO یک سازمان شفاف، سریع، ایمن و بسیار کارآمد است.
این سازمانها هسته تصمیم‌گیرنده مرکزی یا مدیریت متمرکز ندارند و تمامی کاربران آن در سیستم دارای حق رای و جایگاه یکسان‌اند (می‌توانند در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت کنند). برای همه امور جاری DAO، مثل ایجاد تغییرات یا افزودن ویژگی‌ها و قوانین جدید، رای‌گیری می‌شود. سپس باتوجه به رای اکثریت تغییرات اجرا یا لغو خواهند شد.
هر دائو یک توسعه‌دهنده اصلی دارد که کدنویسی پایه قرارداد هوشمند آن را انجام داده است؛ اما به‌مرور زمان تعداد توسعه‌دهندگان و برنامه‌نویسان آن افزایش پیدا می‌کند. پیشنهادهای جدید توسط این گروه ارائه می‌شوند. همه نظرات برای به‌روزرسانی‌های شبکه، به‌شکل یک پروپوزال در کانال ارتباطی اعضای سازمان قرار می‌گیرد.
پس از رای‌گیری، اجرای هر پروپوزال به قوانین سازمان و سازگار بودن کدنویسی پروپوزال با کدهای اولیه DAO بستگی دارد.
توکنهای حاکمیتی، توکن یا ارز دیجیتال بومی این سازمانها هستند. در سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز دارندگان این توکنها در سیستم حق رای دارند (باتوجه به حجم دارایی).
معنی توکنهای حاکمیتی
توکن حاکمیتی دسته‌ای از توکنها هستند که به کاربران بلاکچینها حق رای می‌دهند. همان‌طور که از نام این توکنها پیداست، دارنده آن در شبکه‌های بلاکچینی، قدرت مدیریتی دارد. میزان قدرت کاربر نیز باتوجه به دارایی او از این توکن، مشخص می‌شود.
هر توکن عموما یک حق رای است. این توکنها به اجرای پروژههای مختلف در شبکه‌های بلاکچینی کمک می‌کند.
گاورنس توکن عموما باتوجه به میزان همکاری و وفاداری کاربران به پروژه به آن‌ها تعلق می‌گیرد. این توکنها، علاوه‌بر DAO در برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) نیز استفاده می‌شوند.
نکته: توکنهای حاکمیتی با توکن کاربردی (Utility Token) متفاوت‌اند. توکنهای کاربردی در فرایندهای رای‌گیری شبکه نقشی ندارند و صرف برای پرداخت کارمزدهای درون سیستمی استفاده می‌شوند.
کاربردهای توکن حاکمیتی
- شرکت در تصمیم‌گیری‌های پروتکل یا پروژه
- استفاده به‌عنوان وثیقه وام ارز دیجیتال
- استینگ ارز دیجیتال و کسب درآمد
- شرکت در پروژههای وام‌دهی ارز دیجیتال
دلیل محبوبیت توکنهای حاکمیتی
در دو سال گذشته به‌دلیل رشد محبوبیت پروژههای کریپتو لندینگ (Crypto Lending) و همچنین افزایش تقاضا برای ذخیره دارایی در پلتفرم‌های استیکینگ ارز دیجیتال (Crypto Staking)؛ توکنهای حاکمیتی توزیع شده در این پلتفرم‌ها نیز مورد توجه قرار گرفتند.
همچنین رشد پروژههای دیفای و گسترش برنامه‌های غیرمتمرکز در چند سال اخیر، دیگر دلایل محبوبیت و افزایش تقاضا برای توکنهای حاکمیتی‌اند.
محبوب‌ترین توکنهای حاکمیتی
- توکن پروژه میکردائو (MakerDao) با نماد MKR
- توکن پروتکل مالی کامپاند (Compound) با نماد COMP
- توکن پروتکل وام‌دهی آوه (AAVE) با نماد LEND
- توکن پروژه کایبر نتورک (Kyber Network) با نماد KNC
- توکن پروژه کرو فایننس (Curve Finance) با نماد CRV
- توکن صرافی غیرمتمرکز یونی‌سواپ (UniSawp) با نماد UNI
- توکن بازی متاورسی دیسنترالند (Decentraland) با نماد LAND
- توکن بازارساز خودکار بالانسر (Balancer) با نماد BAL
- توکن پلتفرم سینتکس (Synthetix) با نماد SNX
- توکن پروژه یرن فایننس (Yearn Finance) با نماد YFI
سخن آخر
یکی از اصلی‌ترین دلایل ایجاد توکن حاکمیتی، اجرای منصفانه تغییرات در بلاکچینها و بالا بردن سطح شفافیت در پروژههای دیفای بود. همان‌طور که گفتیم این توکنها عموما براساس میزان فعالیت کاربران روی شبکه یا همکاری مداوم آن‌ها با پلتفرم، توزیع می‌شوند؛ اما امکان خریدوفروش آن‌ها در بستر صرافی‌های رمزارز فراهم است.
خریدوفروش گاورنس توکنها، احتمال رشد نهنگ‌ها در پروژههای غیرمتمرکز را بالا می‌برد. یک نهنگ با حجم زیادی از توکن‌هایی با قدرت کنترل پروژه، می‌تواند نقش پررنگ‌تری نسبت به سایر کاربران در تصمیم‌گیری‌ها و تغییرات داشته باشد. این موضوع با هدف اصلی بلاکچین و پروژههای دیفای مغایرت دارد.
البته باید به این نکته توجه داشت که گاورنس توکنها در ابتدای مسیر هستند و به احتمال زیاد توسعه‌دهندگان پروژههای دیفای به‌دنبال بررسی و رفع این چالش هستند.
برای آشنایی بیشتر با دنیای غیرمتمرکزها، می‌توانید سایر مطالب منتشر شده در وبلاگ بیتمکس را مطالعه کنید.
