صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال (DEX) پلتفرمی همتا به همتا (Peer-to-Peer) است که کاربران در آن می‌توانند بدون نیاز به واسطه، رمز ارزهای خود را خرید و فروش یا نگهداری کنند. برخلاف تراکنش‌های مالی به روش سنتی که حالتی غیرشفاف دارند و از طریق واسطه انجام می‌شوند، صرافی‌های غیرمتمرکز شفافیت کاملی در جزئیات انتقال دارایی‌های دیجیتال ارائه می‌کند. صرافی‌های متمرکز مثل بانک‌ها و موسسات مالی دیگر، توسط یک قدرت مرکزی مدیریت می‌شوند و این موضوعی است که بسیاری از سرمایه‌گذاران را از این نوع صرافی‌ها دور می‌کند. صرافی‌های غیرمتمرکز اما حالتی مستقل دارند و هیچ شخص یا نهاد دولتی آن را کنترل نمی‌کند؛ همین اتفاق روزبه‌روز طرفداران صرافی‌های غیرمتمرکز را افزایش می‌دهد. در ادامه این مطلب از بلاگ بیتمکس، درباره ویژگی‌های صرافی‌های غیرمتمرکز و تفاوت‌های آن با صرافی متمرکز بیشتر صحبت می‌کنیم.
صرافی غیرمتمرکز چیست؟
معامله‌گران در صرافی‌های غیرمتمرکز (Decentralized Exchange) از طریق قراردادهای هوشمند می‌توانند بدون واسطه سفارش‌گذاری کنند. مهم‌ترین تفاوتی که صرافی غیرمتمرکز با صرافی متمرکز دارد، این است که در مرکز آن تکنولوژی پیشرفته‌ای به اسم قرارداد هوشمند (Smart Contract) قرار دارد.
قرارداد هوشمند تا جای ممکن نیاز به حضور یک نهاد مرکزی به عنوان واسطه را از میان برمی‌دارد؛ این موضوع باعث ایجاد شفافیت اطلاعات و امنیت بیشتر صرافی‌های غیرمتمرکز می‌شود و به کاربران قابلیت کنترل دارایی را می‌دهد.
محیط صرافی‌های غیرمتمرکز برای کسانی مناسب است که امنیت و حریم خصوصی برایشان اهمیت زیادی دارد. ویژگی مهم دیگر صرافی ارز دیجیتال غیرمتمرکز این است که در آن‌ها امکان انجام معامله بر پایه ارزهای فیات وجود ندارد؛ به این معنی که برای خرید ارز دیجیتال از این نوع صرافی‌ها در قدم اول باید دارایی‌های فیات مثل تومان یا دلار خود را به ارز دیجیتال تبدیل کنید و معاملات خود را شروع کنید.
صرافی‌های غیرمتمرکز چگونه کار می‌کنند؟
از آنجایی که صرافی‌های غیرمتمرکز روی شبکه‌های بلاک چین ساخته می‌شوند که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کنند، کاربران در آن‌ها می‌توانند کنترل کامل دارایی‌های خود را بر عهده بگیرند؛ همچنین هر معامله کارمزد تراکنش و کارمزد معامله را شامل می‌شود.
کاربران در اصل برای استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز بیشتر با قراردادهای هوشمند بلاک چین تعامل دارند. بعضی از صرافی‌های DEX با اجرا کردن سفارش‌های کاربران از طریق قراردادهای هوشمند بلاک چین، باعث کنترل بیشتر کاربران روی دارایی‌هایشان می‌شوند؛ این موضوع محبوبیت صرافی‌ها را دوچندان می‌کند. قیمت ارزهای دیجیتال در صرافی‌های غیرمتمرکز از نظر الگوریتمی و با کمک استخرهای نقدینگی (Liquidity Pool) تعیین و تراکنش‌های آن مستقیما روی بلاک چین تسویه می‌شوند؛ اما تراکنش‌های صرافی متمرکز در پایگاه داده داخلی آن‌ها ثبت می‌شوند.
| ویژگی | صرافی متمرکز (CEX) | صرافی غیرمتمرکز (DEX) |
|---|---|---|
| کنترل دارایی | توسط صرافی | توسط کاربر |
| نحوه عملکرد | ثبت تراکنش‌ها در پایگاه داده داخلی | اجرای سفارش‌ها از طریق قراردادهای هوشمند روی بلاک چین |
| تعیین قیمت | توسط صرافی | توسط الگوریتم و استخرهای نقدینگی |
| کارمزد | شامل کارمزد تراکنش و کارمزد معامله | شامل کارمزد تراکنش و کارمزد شبکه (Gas Fee) |
| امنیت | احتمال هک و از دست رفتن دارایی‌ها | امنیت بالاتر به دلیل ذخیره دارایی در کیف پول شخصی |
| حریم خصوصی | نیاز به احراز هویت و ارائه اطلاعات شخصی | حفظ حریم خصوصی و عدم نیاز به احراز هویت |
| سرعت | سرعت بالا در انجام معاملات | سرعت پایین‌تر نسبت به صرافی‌های متمرکز |
| دسترسی | دسترسی آسان و رابط کاربری ساده | نیاز به دانش فنی و آشنایی با بلاک چین |
مزایای صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال
صرافی‌های غیرمتمرکز مزایایی دارند که روی مسائلی مثل حفظ و تنوع دارایی‌های دیجیتال، هزینه‌های معاملات و حریم خصوصی سرمایه‌گذاران تأثیر می‌گذارد. ازجمله مهم‌ترین و تاثیرگذارترین مزایای صرافی غیرمتمرکز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- امنیت: وجود قراردادهای هوشمند در صرافی‌های غیرمتمرکز باعث جلوگیری از هر نوع کلاهبرداری و تقلب می‌شود. همچنین از آنجایی که تمام دارایی یک کاربر در کیف پول خودش ذخیره می‌شود، بسیار کمتر در معرض هک هستند.
- شفافیت: تمام کاربران صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توانند هر زمان که بخواهند، اطلاعات مربوط به جزئیات تراکنش‌هایشان را مشاهده و کنترل کنند.
- حریم خصوصی: کاربران صرافی‌های غیرمتمرکز نیازی به افشای کلیدهای خصوصی خود ندارند؛ زیرا کیف پول‌ها در خارج از صرافی نگهداری می‌شوند و صرافی مسئولیتی در قبال دارایی کاربران ندارد؛ به همین دلیل، کاربران معمولاً هنگام استفاده از صرافی DEX ملزم به ثبت اطلاعات شخصی و انجام مراحل احراز هویت نیستند.
- دسترسی توکن‌ها: صرافی‌های متمرکز باید قبل از اضافه کردن هر توکن به لیستشان، آن را بررسی کنند؛ اما در صرافی‌های غیرمتمرکز هر ارز دیجیتالی که روی بلاک چین ساخته شده و عرضه و تقاضا دارد، در لیست توکن‌های آن صرافی قرار می‌گیرد.
معایب صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال
صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال هم مثل نوع متمرکز آن دارایی معایبی است که می‌تواند برای بسیاری از کاربران مهم باشد. در ادامه به بعضی از مهم‌ترین این معایب اشاره می‌کنیم:
- تجربه کاربری: صرافی‌های غیرمتمرکز ارز دیجیتال چون در مراحل اولیه توسعه قرار دارند، استفاده از آن‌ها برای کسانی که با فناوری بلاک چین آشنایی کمی دارند، چالش برانگیز است. کاربران برای استفاده از این صرافی‌ها در قدم اول باید کیف پول‌هایشان را در صرافی ثبت کنند تا بتوانند معامله انجام دهند و این می‌تواند برای بعضی از افراد کار دشواری باشد.
- محدودیت در نقدینگی: از آنجایی که صرافی‌های غیرمتمرکز هنوز نسبتا جدید هستند، حجم معاملات کمتری نسبت به صرافی‌های متمرکز دارند. این موضوع میزان نقدینگی آن‌ها را بسیار کم می‌کند. از نقدینگی برای راحتی خرید و فروش ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود. به طور مثال اگر میزان نقدینگی در یک صرافی زیاد باشد، قیمت سفارش‌ها و درخواست‌ها خیلی تفاوتی با هم ندارند و رقابت زیادی در بازار برقرار است.
- آسیب پذیری قرارداد هوشمند: قراردادهای هوشمند در بلاک چین‌هایی مانند اتریوم به صورت عمومی در دسترس هستند و هر کسی می‌تواند آن را کنترل کند؛ به همین دلیل احتمال خطای انسانی در آن زیاد است.
نحوه استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز
برای استفاده از یک صرافی غیرمتمرکز، نیازی به ثبت نام و وارد کردن اطلاعات شخصی نیست. کافی است کیف پولتان با قراردادهای هوشمند داخل شبکه سازگار باشد و آن را با توکن بومی آن شبکه تامین کنید.
مهم‌ترین چیز در صرافی غیرمتمرکز این است که تصمیم بگیرید از کدام شبکه استفاده کنید؛ چون هزینه تراکنش هر معامله با دیگری متفاوت است. بعضی از کیف پول‌ها اپلیکیشن‌های کاربردی دارند که با کمک آن‌ها می‌توانید مستقیما به دارایی‌هایتان دسترسی داشته باشید. بعد از خرید توکن بومی شبکه انتخابی، می‌توانید آن‌ها را به سادگی به کیف پولتان منتقل کنید.
معرفی بهترین صرافی غیر متمرکز
در ادامه چند صرافی ارز دیجیتال خارجی را که به روش غیرمتمرکز در حال فعالیت هستند به شما معرفی می‌کنیم:
بایننس (Binance)
یکی از محبوب‌ترین و پیشروترین صرافی‌های ارز دیجیتال در حال حاضر بایننس است. صرافی بایننس به دو شکل متمرکز و غیرمتمرکز فعالیت می‌کند و اصلی‌ترین هدف از تشکیل آن ایجاد محیطی قابل اعتماد به سرمایه‌گذاران و تریدرها بود.
بیسک (Bisq)
این صرافی در واقع اولین صرافی است که در حوزه بیت کوین فعالیت می‌کند. صرافی بیسک برنامه‌ای متن باز (Open Source) است که هیچ نیازی به ثبت نام و تایید نهاد خاصی ندارد و کاربران می‌توانند به راحتی ارز دیجیتال بخرند و بفروشند.
یونی سواپ (UniSwap)
در صرافی یونی سواپ کاربران می‌توانند با استفاده از قراردادهای هوشمند بدون واسطه مبادلات انجام داده و حسابشان را به طور مستقیم به کیف پول متامسک (MetaMask) منتقل کنند.
جمع‌بندی
اگرچه صرافی‌های متمرکز همچنان بر بازارهای رمزنگاری تسلط دارند و نیازهای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال را برآورده می‌کنند، صرافی‌های غیرمتمرکز توانستند جایگزین جذابی برای آن‌ها باشند. این نوع صرافی‌ها از طریق قراردادهای هوشمند در بلاک چین، مدل‌های جدیدی از مشارکت عادلانه را برای ذینفعان خود ارائه می‌دهند. با این حال، این پلتفرم‌ها هنوز در مراحل ابتدایی هستند و اصلاح بیشتر تجربه کاربری، توسعه زیرساخت‌ها و مکانیسم‌های مقیاس‌پذیری بهبود یافته می‌تواند در روند توسعه آن‌ها کمک زیادی کند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ارزهای دیجیتال و دنیای کریپتوکارنسی، می‌توانید اخبار ارز دیجیتال بیتمکس را مطالعه کنید.
