پروژه‌هایی که می‌خواهند به‌تازگی وارد فضای بلاکچین شوند، اغلب برای جذب سرمایه توکن خود را به‌فروش می‌رسانند. به این عمل اصطلاحا عرضه اولیه ارز دیجیتال (Initial offering) می‌گویند که به روش‌های مختلفی انجام می‌شود.
عرضه اولیه غیرمتمرکز (ICO) و عرضه اولیه در صرافی‌ها که به‌صورت متمرکز انجام می‌شود (IEO)، متداول‌ترین روش‌های پیش‌فروش ارزهای دیجیتال است.
در این مقاله از بیتمکس قصد داریم درباره این مفهوم و چگونگی سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید رمزارزی صحبت کنیم.
عرضه اولیه ارز دیجیتال چیست؟
عرضه اولیه یا ICO مخفف عبارت «Initial Coin Offering» بوده و فرایندی است که برای جذب سرمایه در پروژه‌های بلاکچینی مورداستفاده قرار می‌گیرد. همان‌طور که در بازار بورس شرکت‌ها برای توسعه اقدام به فروش سهام خود می‌کنند در حوزه بلاکچین نیز پروژه‌ها در عرضه اولیه، توکن خود را به کاربران می‌فروشند و از سرمایه جذب‌شده برای توسعه و رسیدن به اهداف خود استفاده می‌کنند.
البته عرضه اولیه ارز دیجیتال تفاوت‌های زیادی با عرضه اولیه سهام در بازار بورس دارد. عرضه اولیه توکن‌ها به‌صورت غیرمتمرکز انجام می‌شود و هیچ نهادی روی آن نظارت مستقیم ندارد. درنتیجه تبلیغات عرضه اولیه به‌طور کامل بر‌عهده سرمایه‌گذاران است و از طریق سایت پروژه و شبکه‌های اجتماعی انجام می‌شود.
سازمان بورس اما یک نهاد متمرکز است و عرضه اولیه شرکت‌های بورسی با نظارت این نهاد انجام می‌شوند.
در فرایند عرضه اولیه، نکته مهم برای کاربران چگونگی اعتماد به پروژه‌های تازه تاسیس است. بسیاری از پروژه‌های بلاکچینی خیلی زود با شکست روبرو می‌شوند یا از همان ابتدا با هدف کلاهبرداری ایجاد می‌شوند. در نتیجه تمامی عرضه‌های اولیه با سودهای چند صددرصدی همراه نیستند. البته برای سرمایه‌گذاران پروژه نیز جذب سرمایه اهمیت ویژه‌ای دارد. بنابراین پروژه‌هایی که کلاهبرداری نباشند، تلاش زیادی برای اعتمادسازی و جلب نظر کاربران می‌کنند.
چگونه عرضه اولیه‌های کلاهبرداری را تشخیص دهیم؟
برای اینکه بتوانید پروژه‌های واقعی را از پروژه‌های کلاهبرداری ارز دیجیتال تشخیص دهید، باید حواستان به جزئیات آن‌ها باشد و نکات زیر را بررسی کنید:
- قدم اول برای جذب سرمایه، اعتمادسازی است. پروژه‌هایی که اقدام به پیش‌فروش رمزارز جدید می‌کنند، باید اطلاعات مشخصی از پروژه را در اختیار کاربران قرار دهند. همچنین اگر هویت سهام‌دارها مشخص باشد و امکان ارتباط با آن‌ها از طریق شبکه‌های مجازی فراهم شود، این اعتمادسازی بهتر شکل می‌گیرد. پروژه‌هایی که اقدام موثری برای جلب اعتماد کاربران نمی‌کنند، گزینه خوبی برای سرمایه‌گذاری نیستند.
- پروژه‌های بلاکچین از طریق انتشار وایت پیپر (White Paper) جزئیات و طرح پروژه را در اختیار کاربران قرار می‌دهند. در وایت پیپر اطلاعات کاملی از محصول یا خدمات، اهداف پروژه و راه‌های رسیدن به آن بیان می‌شود. با بررسی وایت پیپر می‌توانید اطلاعات کاملی از پروژه به دست آورید. اگر احساس می‌کنید اطلاعات ارائه‌‌شده کپی است یا جزئیات واضحی ندارد با احتیاط بیشتری عمل کنید.
- سرمایه‌ای که از عرضه اولیه ارز دیجیتال جمع می‌گردد، اغلب به‌حساب مشخصی واریز می‌شود. پروژه‌های بلاکچینی برای اینکه اعتماد کاربران را جلب کنند، از یک حساب شخص ثالث برای این کار استفاده می‌کنند. حساب شخص ثالث حسابی است که برای دسترسی به آن چندین کلید نیاز است. اگر شخص ثالث حساب یک شخص بی‌طرف باشد، این اعتماد بیشتر خواهد بود.
- پروژه‌های کلاهبرداری اغلب با کمترین هزینه ساخته می‌شوند. درنتیجه دقت زیادی در انتخاب دامنه مناسب، ساخت سایت و نوشته‌های آن ندارند. برای اینکه مطمئن شوید پروژه‌ای کلاهبرداری هست یا نه، سایت آن را بررسی به‌دقت کنید و دنبال غلط‌های نگارشی در آن باشید. اگر غلط‌های پرتعداد در سایت مشاهده کردید، بهتر است بی‌خیال سرمایه‌گذاری در این پروژه شوید.
تاریخچه عرضه اولیه ارزهای دیجیتال
نخستین پروژه‌ای که از ICO برای جذب سرمایه استفاده کرد، پروژه مسترکوین (MasterCoin) بود. این عرضه اولیه در جولای ۲۰۱۳ و با رهبری براک پیرس (Brock Pierce) شکل گرفت. در این رویداد حدود ۵۰۰ کاربر شرکت کردند و در مجموع حدود ۴۷۰۰ بیت کوین (حدود ۵ میلیون دلار با توجه به قیمت بیت کوین در سال ۲۰۱۳) برای پروژه مسترکوین جمع‌آوری شد.
اتریوم نیز در ابتدا با استفاده از عرضه اولیه شکل گرفت. پیش‌فروش اتریوم در سال ۲۰۱۴ میلادی توسط ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) برگزار و در کمتر از ۱۲ ساعت حدود ۳۷۰۰ بیت کوین سرمایه جمع‌آوری شد. در پایان عرضه اولیه نیز سرمایه جذب‌شده به حدود ۱۵ میلیون دلار رسید.
بلاکچین اتریوم نقش مهمی در توسعه دیگر پروژه‌های بلاکچینی داشت. امکان استفاده از قراردادهای هوشمند و راه‌اندازی پروژه‌ها در شبکه بلاکچین، اتریوم را به بستر مناسب برای عرضه اولیه دیگر توکن‌های بازار تبدیل کرد.
ترون (TRX)، بایننس کوین (BNB) و ایاس (EOS) از توکن‌های معروفی بودند که ابتدا روی شبکه اتریوم ایجاد شدند و پس از جذب سرمایه از طریق عرضه اولیه، بلاکچین خود را توسعه دادند.
نحوه خرید عرضه اولیه ارز دیجیتال
سرمایه‌گذاری در عرضه اولیه‌های ارز دیجیتال گزینه خوبی برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌های بلاکچین است. قیمت اتریوم (ETH) در زمان عرضه اولیه‌اش فقط ۰/۶۷ دلار بود و در حال حاضر (سپتامبر ۲۰۲۳) حدود ۱۵۶۰ دلار است. در نتیجه اگر در پروژه‌های مناسبی سرمایه‌گذاری کنید، می‌توانید با فروش یا نگهداری توکن‌های آن به سود خوبی برسید.
اگر قصد خرید عرضه اولیه ارز دیجیتالی را دارید، اغلب باید در سایت پروژه ثبت‌نام کنید و سپس با پرداخت ارزهای دیجیتالی مثل بیت کوین (BTC) یا اتریوم (ETH) اقدام به خرید توکن موردنظر بزنید. البته در برخی از پروژه‌ها امکان پرداخت ارز فیات نیز وجود دارد.
در زمان عرضه اولیه، قیمت توکن‌ها اغلب ثابت است؛ اما تعداد توکن‌های ارائه شده می‌تواند ثابت یا متغیر باشد. اگر تعداد توکن‌های عرضه شده سقف مشخصی نداشته باشد، می‌توانید به هر میزانی که می‌خواهید در پروژه سرمایه‌گذاری کنید. البته بهتر است ریسک خرید را نیز در نظر بگیرید. فراموش نکنید برخی از پروژه‌ها ممکن است با شکست روبرو شوند و ارزش توکن آن‌ها حتی از زمان عرضه‌شان نیز کمتر شود.
IEO چیست و چه تفاوتی با ICO دارد؟
عرضه اولیه به روش ICO تنها یکی از روش‌های عرضه اولیه در حوزه بلاکچین است. در سال‌های اخیر صرافی‌های ارز دیجیتال نیز وارد این حوزه شده‌اند. صرافی‌ها با عرضه اولیه توکن‌های جدید، به پروژه‌های تازه تاسیس در جذب سرمایه کمک می‌کنند. عرضه اولیه در صرافی‌ها «Initial Exchange Offering» به اختصار IEO نامیده می‌شود.
مزیت خرید عرضه اولیه در صرافی‌ها این است که پروژه‌ها دیگر نیازی به بازاریابی ندارند. در‌واقع خود صرافی کارهای تبلیغاتی عرضه اولیه را انجام می‌دهد و از کاربرانش دعوت می‌کند تا در این پروژه سرمایه‌گذاری کنند.
دخالت صرافی‌ها در این پروسه برای کاربران نیز اطمینان خاطر بیشتری به ارمغان می‌آورد. زیرا اطلاعات پروژه و اهداف پروژه‌ها باید از فیلتر صرافی بگذرد و پس از تایید، به مرحله عرضه اولیه برسد. البته همچنان خطر پروژه‌های اسکم خصوصا در صرافی‌های کوچک وجود دارد.
چگونه از عرضه اولیه ارز دیجیتال مطلع شویم؟
برای اینکه از عرضه اولیه توکن‌های جدید جا نمانید، بهتر است از خدمات صرافی‌ها استفاده کنید. لیست عرضه اولیه ارزهای دیجیتال در پلتفرم صرافی‌ها اعلام می‌شود. در نتیجه هرگز عرضه اولیه‌‌ای را از دست نخواهید داد.
البته برخی از صرافی‌ها مثل بایننس نیاز به احراز هویت دارند که برای کاربران ایرانی ایجاد مشکل می‌کند؛ اما همچنان می‌توانید از صرافی‌های غیرمتمرکز استفاده کنید.
راه دیگر برای آگاهی از عرضه اولیه ارز دیجیتال، دنبال کردن شبکه‌های اجتماعی و فراخوان‌های عمومی است. البته فراموش نکنید اگر آگهی عرضه اولیه توکنی را دیدید، قبل از هر چیز پروژه آن را بررسی کرده و در صورت تایید اقدام به سرمایه‌گذاری روی آن کنید.
سخن آخر
شرکت در عرضه اولیه ارز دیجیتال یک شمشیر دولبه است. پروژه‌هایی که اهداف مشخصی را دنبال می‌کنند و طرح روشنی دارند، گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری هستند؛ اما همین پروژه‌ها نیز ممکن است با شکست روبرو شوند و ارزش خود را از دست بدهند. به‌همین خاطر اگر قصد سرمایه‌گذاری در عرضه‌های اولیه را دارید، میزان ریسک را پایین بیاورید و پس از بررسی دقیق پروژه در عرضه اولیه آن توکن شرکت کنید.
فراموش نکنید که در بلاگ بیتمکس می‌توانید با بهترین و سودآورترین روش‌ها، برای سرمایه‌گذاری در بازار کریپتوکرنسی آشنا شوید.
