در بازار کریپتوکارنسی اصطلاحات متفاوتی وجود دارد که شبکه لایتنینگ یکی از آن‌هاست. اما شبکه لایتنینگ چیست؟ اگر بخواهیم به این سوال به ساده‌ترین شکل ممکن پاسخ دهیم، باید بگوییم که فناوری شبکه لایتنینگ یک پروتکل لایه دوم بیت کوین است که از آن برای انتقال سریع، امن و ارزان‌تر بیت کوین استفاده می‌شود. شبکه لایتنینگ در معاملات بیت کوین که پادشاه دنیای ارزهای دیجیتال است، نقش غیرقابل‌انکاری دارد و همین امر سبب شده تا این مطلب را به موضوع شبکه لایتنینگ و نکات مربوط به آن، اختصاص دهیم.
شبکه لایتنینگ (Lightning Network) چیست؟
قبل از این‌که به معرفی و بررسی شبکه لایتنینگ بپردازیم، ابتدا بد نیست در خصوص لایه دوم نکاتی را بیان کنیم. هدف سازنده بیت کوین، ساتوشی ناکاموتو از ساخت بلاک چین بیت کوین، ایجاد یک سیستم نقدی الکترونیکی بود. او قصد داشت که به کاربران اجازه دهد، مبالغ را بدون واسطه منتقل کنند.
توجه به این نکته باعث شد که او توجه کمتری به مقیاس‌پذیری و ظرفیت داشته باشد. در سال‌های اول با توجه به تراکنش‌های پایین بیت کوین، این مشکل جدی نبود. اما پس از مدتی و با استقبال عمومی از بیت کوین، نگرانی‌هایی به وجود آمد. زیرا انجام برخی تراکنش‌ها تا چند ساعت طول می‌کشید.
درکنار به وجود آمدن این مشکل، بلاک چین‌های دیگری با مقیاس‌پذیری بالا و سرعت بیشتر انجام تراکنش‌ها به وجود آمدند. شاید بیان یک مثال باعث درک بهتر این موضوع شود. بلاک چین بیت کوین می‌تواند در هر ثانیه 5 تا 7 تراکنش را انجام دهد و این در حالی است که شبکه سولانا توان پردازش 65 هزار تراکنش در ثانیه را دارد.
درصورتی‌که به این موضوع توجه نمی‌شد، بیت کوین از رقبای خود جا می‌ماند و دیگر عنوان پادشاه دنیای ارزهای دیجیتال را نمی‌توانست حفظ کند. اما متخصصان با استفاده از راه‌حل‌های لایه دوم، شبکه لایتنینگ را ایجاد کردند که سرعت، امنیت و هزینه پرداختی برای تراکنش‌ها را کاهش می‌داد.
به وجود آمدن شبکه لایتنینگ
مشکلات انجام تراکنش‌ها روی بلاک چین بیت کوین باعث شد تا در فوریه سال 2015 دو متخصص به نام‌های جوزف پون (Joseph Poon) و تائودوس دریا (Thaddeus Dryja) همکاری با یکدیگر را شروع کردند تا بتوانند یکی از بزرگ‌ترین مشکلات اکوسیستم بیت کوین، یعنی افزایش زمان و هزینه انجام تراکنش‌ها را برطرف کنند. این دو به سراغ نوشته‌های ساتوشی ناکاموتو در خصوص کانال‌های پرداخت رفتند و با الهام گرفتن از این نوشته‌ها و البته همکاری چند توسعه‌دهنده دیگر توانستند این مشکل را برطرف کنند.
نسخه بتا شبکه Lightning از طریق لایتنینگ لبز عرضه شد. به‌مرور و در طی سال‌ها ویژگی‌های دیگر مانند Keysend، Loop، Taro و Wumbo Chanel به شبکه لایتنینگ بیت کوین افزوده شدند تا اکوسیستم لایتنینگ بتواند راهکارهای متفاوت را برای بلاک چین بیت کوین ارائه دهد و افراد بیشتری بتوانند انواع محصولات و پروژه‌ها را با استفاده از این شبکه و بلاک چین بیت کوین به بازار عرضه کنند.
مزایای شبکه لایتنینگ
چرا لایتنینگ به‌سرعت محبوب شد و استفاده از آن به شکلی روزافزون افزایش یافت؟ پاسخ این سوال را باید در مزایای که استفاده از این شبکه به همراه داشت، جست‌وجو کرد. از مهم‌ترین مزایای این شبکه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
1- بهبود قابلیت مقیاس‌پذیری بیت کوین
بلاک چین‌های متفاوت ویژگی‌ها مثبت و نقاط ضعف متفاوتی دارند. از مقیاس‌پذیری می‌توان به‌عنوان اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین مشکل بلاک چین بیت کوین نام برد. در بلاک چین بیت کوین برای انجام هر تراکنش باید یک بلوک جدید به شبکه افزوده شود. همین امر محدودیت ابعاد شبکه را به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما شبکه لایتنینگ تراکنش‌ها را از زنجیره اصلی بلاک چین بیت کوین خارج کرده است. انجام این کار مشکل مقیاس‌پذیری بیت کوین را به میزان بسیار زیادی بهبود بخشیده است.
2- افزایش سرعت انجام تراکنش‌ها
یکی دیگر از مشکلات بلاک چین بیت کوین، سرعت پایین انجام تراکنش‌ها بود. اما با به وجود آمدن راه‌حل لایه دوم لایتنینگ، تراکنش‌ها از زنجیره اصلی این بلاک چین خارج شد. این کار سبب شد تا سرعت انجام تراکنش‌ها با استفاده از روش توافق دو طرفه که به آن کانال پرداخت می‌گویند، افزایش یابد.
3- امکان پرداخت خرد یا میکرو پرداخت
انجام پرداخت‌های خرد با استفاده از شبکه اصلی بیت کوین بسیار سخت و گاهی غیرممکن بود. اما شبکه لایتنینگ با پشتیبانی از پرداخت‌های خرد، توانست این مشکل را رفع کند. تفاوت این میزان در حدود 100 برابر است. یعنی شبکه لایتنینگ از پرداختی 100 برابر کوچک‌تر از بلاک چین اصلی بیت کوین پشتیبانی می‌کند. با استفاده از این میکرو پرداخت‌ها می‌توان کارهایی مانند برنامه‌های وب 3، بازی‌های بلاک چینی و حتی ان‌اف‌تی‌ها را انجام داد و این نکات برای یک بلاک چین از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند.
4- کاهش مصرف انرژی و منابع
خارج شدن تراکنش‌ها از شبکه اصلی بیت کوین باعث شد تا مصرف انرژی و منابع برای انجام تراکنش‌ها به میزان زیادی کاهش پیدا کند. شاید اصلی‌ترین دلیل کاهش هزینه برای انجام تراکنش‌ها در شبکه لایتنینگ همین میزان کمتر انرژی و منابع موردنیاز باشد.
شبکه لایتنینگ چگونه کار می‌کند؟
اکنون زمان آن رسیده تا با نحوه کار شبکه لایتنینگ نیز آشنا شوید. انجام تراکنش در لایتنینگ با انجام تراکنش در زنجیره اصلی بلاک چین بیت کوین تفاوت بسیاری دارد و همین امر باعث اهمیت نحوه کار این شبکه شده است. نحوه کار شبکه لایتنینگ را در ادامه با هم بررسی خواهیم کرد.
1- باز کردن کانال پرداخت
اولین اقدام برای انجام تراکنش در لایتنینگ باز کردن کانال پرداخت است. این کانال مانند پلی میان دو طرف تراکنش عمل می‌کند و آن دو را به یکدیگر متصل می‌کند. البته ساخت این کانال تنها در کیف پول‌هایی که از (Lightning Network) پشتیبانی می‌کنند، امکان‌پذیر است. همین امر باعث افزایش سرعت و کاهش هزینه می‌شود.
2- انجام تراکنش خارج از زنجیره اصلی
گام دوم انجام تراکنش خارج از زنجیره اصلی بیت کوین است. افراد می‌توانند تراکنش‌های متفاوت و بسیاری با یکدیگر داشته باشند. اما این تراکنش‌ها تنها در کانال پرداخت ایجاد شده ثبت می‌شوند. در زمان باز بودن کانال تعداد تراکنش‌ها محدودیت ندارد و به دلیل خارج بودن از شبکه اصلی بیت کوین نیازی به تایید آن‌ها در این شبکه وجود ندارد.
3- بستن کانال و تسویه نهایی
آخرین گام زمانی است که دو طرف تصمیم بگیرند که کانال را ببندند. در این زمان تمام تراکنش‌های انجام شده در این کانال به‌صورت یکجا جمع‌آوری می‌شوند. پس از آن این اطلاعات جمع‌آوری شده روی بلاک چین اصلی بیت کوین ثبت می‌شود و تسویه نهایی خواهد شد.
اگر بخواهیم نحوه کار شبکه لایتنینگ را به ساده‌ترین شکل ممکن بیان کنیم، باید بگوییم که نحوه کار این شبکه مانند زمانی است که یک فرد و دوستش با یکدیگر حساب‌وکتاب می‌کنند. فرض کنید این دو نفر حساب‌های خود را یادداشت می‌کنند تا در زمانی مانند اول ماه، هزینه‌های انجام شده را تسویه کنند. تنها در آن زمان است که پرداخت میان آن‌ها وجود خواهد داشت، درحالی‌که در طول ماه هر کدام تراکنش‌های متفاوتی داشته‌اند.
جمع‌بندی
شبکه لایتنینگ را باید یک راه‌حل لایه دومی برای بلاک چین بیت کوین دانست. این شبکه با رفع مشکلاتی مانند مقیاس‌پذیری، افزایش سرعت انجام تراکنش‌ها، پشتیبانی از تراکنش‌های خرد و کاهش مصرف انرژی و منابع اکنون تبدیل به جزئی جدایی‌ناپذیر از اکوسیستم بیت کوین شده است. این شبکه با ایجاد یک کانال میان دو فرد، تراکنش‌های انجام شده توسط آن‌ها را به خارج از زنجیره اصلی هدایت می‌کند و تا زمان باز بودن این کانال، می‌تواند بدون محدودیت تراکنش انجام داد. پس از این‌که دو طرف تصمیم به بستن کانال گرفتند، تمام تراکنش‌ها جمع‌آوری می‌شود و به‌صورت یکجا در زنجیره اصلی ثبت می‌شوند تا تسویه نهایی شود.
