از استخراج ارز دیجیتال می‌توان به عنوان یک فرصت اقتصادی جذاب یاد کرد. اما در این مسیر باید موارد و چالش‌های قانونی و فنی توجه داشت. ماینینگ ارز دیجیتال در نگاه اول راهی ساده برای کسب درآمد دیجیتال به نظر می‌رسد. اما باید برای این‌که بتوان استخراج ارز دیجیتال در ایران را به صورت قانونی انجام داد، باید به شرایط و مقررات آن توجه ویژه‌ای داشت. اهمیت این موضوع باعث شده تا در این مطلب به شرایط قانونی استخراج ارز دیجیتال در ایران و موارد مربوط به آن بپردازیم.
ارز دیجیتال چطور استخراج می‌شود؟
استخراج ارز دیجیتال را باید فرآیندی دانست که در آن دستگاه‌های ماینر قدرتمند، مسائل پیچیده ریاضی را حل می‌کنند تا تراکنش‌های یک شبکه بلاک چین را تأیید و بلاک‌های جدید ایجاد کنند. این کار با صرف توان محاسباتی و مصرف انرژی انجام می‌شود و به ازای آن، ماینرها پاداشی به صورت همان ارز دیجیتال که در شبکه آن فعالیت می‌کنند، دریافت خواهند کرد. به عنوان مثال فردی که با استفاده از دستگاه ماینر در بلاک چین بیت کوین فعالیت می‌کند، پاداش خود را به صورت بیت کوین دریافت خواهد کرد.
برای استخراج، ماینرها از دستگاه‌های مخصوص (مانند ASIC) یا کارت‌های گرافیک پیشرفته استفاده می‌کنند. این دستگاه‌ها با حل مسائل ریاضی بسیار پیچیده، نقش کلیدی در تامین امنیت و توزیع غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال ایفا می‌کنند. هرچه توان محاسباتی دستگاه ماینر بالاتر باشد، شانس استخراج موفقیت‌آمیز و دریافت پاداش نیز بیشتر است. به زبان ساده، ماینینگ ارز دیجیتال نه تنها راهی برای تولید ارز دیجیتال است، بلکه ستون فقرات عملکرد مناسب و امن ماندن شبکه‌های غیرمتمرکز محسوب می‌شود.
آیین نامه استخراج ارز دیجیتال در ایران
در سال‌های گذشته و با توجه به مواردی مانند علاقه روزافزون مردم برای استخراج ارز دیجیتال، مصرف بالای برق دستگاه‌های ماینر و بسیاری موارد دیگر، قوانینی در ایران برای فعالان این حوزه تصویب شد. در قانون استخراج رمز در ایران به موارد مختلفی اشاره شده که عدم توجه به این نکات و تبصره‌ها ممکن است باعث بروز مشکلات قانونی برای فرد شود. از مهم‌ترین مواردی که در آیین نامه استخراج ارز دیجیتال در ایران به آن اشاره شده، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- تمام فعالیت‌های مربوط به استخراج ارزهای دیجیتال مانند واردات، تولید، فروش و تعمیرات تجهیزات صرفاً با دریافت مجوز از وزارت صمت و از طريق رويه قانونی تجاری و گمرکی مجاز است.
- استقرار مراکز ماینینگ ارز دیجیتال که از برق کشور استفاده می‌کنند، شامل محدودیت، 120 کیلومتری شهر تهران، 50 کیلومتری شهر اصفهان و 30 کیلومتری مراکز سایر استان‌هاست.
- سازمان ملی استاندارد ایران موظف است با همکاری وزارتخانه‌های نیرو، صمت و ارتباطات و فناوری اطلاعات، برچسب انرژی و استانداردهای کیفیت توان الکتریکی و استانداردهای مرتبط دیگر را برای تولید و واردات تجهیزات استخراج ارزهای دیجیتال، تدوین و ابلاغ نماید.
- استفاده از دستگاه‌های غیر استاندارد ماینینگ ارزهای دیجیتال ممنوع است و با متخلفان بر اساس قانون برخورد خواهد شد.
- استفاده از انشعاب برق یا گاز که برای مصارف دیگر مانند مصرف خانگی یا کشاورزی برقرار شده، جهت استخراج رمزارز ممنوع است. در صورت تخلف با متخلفان بر اساس قانون برخورد خواهد شد.
- مراکزی که ارزهای دیجیتال استخراج شده را صادر و ارز حاصل از آن را بر اساس ضوابط بانک مرکزی ایران به چرخه اقتصادی کشور بازگردانند، مشمول مزایای مقرر در قوانین و مقررات مالیاتی خواهند شد.
نحوه دریافت مجوز استخراج رمز ارز در ایران
برای شروع فعالیت در زمینه استخراج ارز دیجیتال، افراد و شرکت‌ها ملزم به اخذ مجوز از مراجع ذی‌صلاح می‌باشند. گام اول برای اخذ مجوز، ثبت شرکت در حوزه فناوری اطلاعات و استخراج ارزهای دیجیتال است. پس از ثبت شرکت، باید به صورت رسمی برای مجوز استخراج درخواست داد. البته برای این درخواست علاوه بر مجوز نیاز به ارائه مدارک متفاوتی مانند مدارک مربوط به دستگاه ماینر ثبت شده در سامانه جامع تجارت، محل فعالیت، نحوه تامین برق و برخی موارد دیگر است. همچنین توجه داشته باشید که استخراج ارزهای دیجیتال در ایران مشمول قانون مالیات بر درآمد است. استخراج کنندگان ارز دیجیتال ملزم به ارائه گزارش‌های مالی منظم به مراجع ذی‌صلاح و پرداخت مالیات بر درآمد مشخص شده هستند.
ثبت دستگاه ماینر در سامانه جامع تجارت
یکی از مراحل دریافت مجوز استخراج ارز دیجیتال در ایران، ثبت دستگاه ماینر در سامانه جامع تجارت است. با توجه به قوانین موجود، وارد کردن دستگاه‌های ماینر به کشور منع قانونی ندارد. فعالان این حوزه می‌توانند پس از گذراندن مراحل اداری واردات و پرداخت تعرفه‌های گمرکی، این دستگاه‌ها را به کشور وارد کنند. یکی از مراحلی که برای وارد کردن و استفاده از ماینرها باید طی شود، ثبت این دستگاه‌ها در سامانه جامع تجارت است. با ثبت این دستگاه‌ها در این سامانه و دریافت شناسه یکتا، کاربر می‌تواند با دریافت مجوز و طی مراحل لازم، از آن‌ها برای استخراج ارزهای دیجیتال به صورت قانونی استفاده کند.
نحوه تامین برق دستگاه‌های استخراج رمز ارز
دستگاه‌های ماینر ارز دیجیتال برق بالایی مصرف می‌کنند. همین امر سبب شده که در زمان دریافت مجوز، به نحوه تامین برق دستگاه‌های استخراج ارز دیجیتال توجه شود. در حقیقت بیشترین حساسیت موجود در زمان دریافت مجوز، به نحوه تامین برق باز می‌گردد. بر اساس ماده 7 آیین نامه استخراج رمزارزها، مراکز استخراج ارز دیجیتال می‌توانند برق مورد نیاز خود را با استفاده از یکی یا ترکیبی از شیوه‌های زیر تامین کنند.
- احداث نیروگاه جدید تجدید پذیر: احداث نیروگاه‌های تجدید پذیر یا خرید برق از نیروگاه‌های تجدید پذیر جدیدالاحداث که از زمان ابلاغ این مصوبه به بعد به بهره‌برداری خواهند رسید.
- سرمایه‌گذاری در طرح‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی: با سرمایه‌گذاری در طرح‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی، میزان انرژی صرفه‌جویی شده بر اساس گواهی‌های فنی و دستورالعمل بازار بهینه‌سازی انرژی و محیط‌زیست به این مجموعه‌ها تعلق خواهد گرفت.
- سرمایه‌گذاری در احداث نیروگاه: با سرمایه‌گذاری در احداث و بهره‌برداری از نیروگاه حرارتی تولید برق با تامین سوخت از محل گاز همراه می‌توانند برق دریافت کنند.
- خرید برق از شبکه سراسری: خرید برق از شبکه سراسری با دریافت انشعاب برق نیز امکان‌پذیر است. البته این افراد نمی‌توانند در زمان محدودیت شبکه برق و سوخت از این برق برای استخراج ارزهای دیجیتال استفاده کنند.
- احداث نیروگاه حرارتی: احداث نیروگاه حرارتی خارج از شبکه سراسری که تعرفه سوخت آن بر مبنای فرمول (تعرفه انرژی = تعرفه گاز/ تعرفه سوخت مایع) محاسبه می‌شود.
همچنین در این ماده ذکر شده که اگر مجموعه استخراج ارز دیجیتال تصمیم داشته باشد که برق خود را از شبکه سراسری تامین کنند، هر کیلووات ساعت برق مصرفی آن‌ها برابر با قیمت متوسط ریالی صادراتی برق بر اساس نرخ تسعیر سامانه نیما با کسر تخفیفاتی محاسبه خواهد شد. به عبارت دیگر، برق مصرفی این مجموعه‌ها با تعرفه صادرات برق محاسبه می‌شود. لازم است بدانید که قیمت و تعرفه برق صادراتی هر سه ماه یک بار از سوی وزارت نیرو اعلام خواهد شد.
مجازات و جرایم ماینرهای متخلف
مورد دیگری که در مطلب شرایط قانونی استخراج ارز دیجیتال در ایران باید به آن اشاره کنیم، مجازات و جرایم استخراج ارزهای دیجیتال به صورت غیرقانونی است. افرادی که از برق‌های خانگی، تجاری یا کشاورزی برای استخراج ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند، متخلف محسوب می‌شوند. کارشناسان شرکت برق می‌توانند با بررسی الگوی مصرف، افراد مختلف را به راحتی شناسایی کنند. پس از شناسایی و تشکیل پرونده برای این افراد متخلف، مجازات آن‌ها با توجه به میزان آسیب ماینرها با اموال عمومی، آسیب به محیط‌زیست و برخی موارد دیگر مشخص می‌شود.
هر چه میزان آسیب وارده، مخصوصاً به اموال عمومی، بالاتر باشد، میزان مجازات فرد متخلف نیز افزایش خواهد یافت. این متخلفان باید در انتظار مجازاتی متفاوتی مانند 1 تا 10 سال زندان و جریمه‌های نقدی سنگین باشند.
کدام ارزهای دیجیتال قابل استخراج هستند؟
تنها ارزهای دیجیتال قابل استخراج با دستگاه‌های متفاوت ماینر هستند که از مکانیزم اجماع اثبات کار (Proof of Work) استفاده کنند. در مکانیزم اجماع اثبات کار (PoW) دستگاه‌های ماینر با حل مسائل پیچیده ریاضی، بلاک‌های جدیدی ایجاد می‌کنند و تراکنش‌ها را بررسی و در این بلاک‌ها ثبت می‌کنند. این کار باعث می‌شود که صاحبان ماینرها، پاداش دریافت کنند. قابل استخراج بودن یک رمزارز معمولاً به وجود بلاک چین مستقل و امکان تولید سکه‌های جدید در آن شبکه مرتبط است. این فرآیند علاوه بر تامین امنیت شبکه، توزیع عادلانه ارزها را نیز تضمین می‌کند. بسیاری افراد بهترین از بیت کوین به عنوان بهترین ارز دیجیتال برای استخراج یاد می‌کنند. اما به جز بیت کوین، ارزهای دیجیتال دیگری نیز وجود دارند که می‌توان با دستگاه ماینر، آن‌ها را استخراج کرد. از محبوب‌ترین ارزهایی که می‌توان آن‌ها را با دستگاه‌های ماینر مناسب استخراج کرد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- بیت کوین (BTC)
- اتریوم کلاسیک (ETC)
- لایت کوین (LTC)
- مونرو (XMR)
- دوج کوین (DOGE)
- زی‌کش (ZEC)
- بیت کوین کش (BCH)
- کادنا (KDA)
- ریون کوین (RVN)
- گرین (Grin)
- دش کوین (DASH)
آیا ماینینگ ارز دیجیتال در ایران صرفه اقتصادی دارد؟
سودمند بودن استخراج ارزهای دیجیتال در ایران به عوامل متفاوتی بستگی دارد. همین عوامل سبب شده تا ماینینگ ارز دیجیتال در ایران برای برخی فعالیتی سودمند محسوب شود و برای برخی دیگر صرفه اقتصادی نداشته باشد. از مهم‌ترین مواردی که باید برای محاسبه وجود یا عدم وجود صرفه اقتصادی ماینینگ به آن توجه شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- هزینه تجهیزات: دستگاه‌های ماینر قدرتمند قیمت بالایی دارند. در کنار پرداخت هزینه بالا برای خرید این تجهیزات، مواردی مانند هزینه‌های گمرکی نیز باعث افزایش قیمت این دستگاه‌ها خواهند شد.
- هزینه تعمیر و نگهداری: هزینه تعمیر و نگهداری دستگاه ماینینگ ارز دیجیتال مورد دیگری است که نباید توجه به آن را فراموش کرد. هر چه این هزینه بالاتر باشد، صرفه اقتصادی و میزان سود پایین‌تر خواهد بود.
- انتخاب ارز دیجیتال مناسب برای استخراج: یکی از مواردی که به صورت مستقیم در میزان سود استخراج ارزهای دیجیتال تأثیر می‌گذارد، انتخاب بهترین ارز دیجیتال برای ماینینگ است. با توجه به این‌که پاداش فرایند ماینینگ با استفاده از همان ارز دیجیتال پرداخت می‌شود، قیمت آن در میزان سود تأثیر مستقیم دارد. در صورتی که قیمت یک ارز دیجیتال، کاهش شدیدی داشته باشد، ممکن است این فرایند نه تنها سودمند نباشد، بلکه باعث متضرر شدن فرد شود.
- سختی شبکه و پاداش استخراج: بسیاری از ارزهای دیجیتال محبوب و رایج مانند بیت کوین که می‌توان آن‌ها را استخراج کرد، در دوره‌های زمانی مشخص سختی شبکه را افزایش می‌دهند یا به عبارت دیگر از میزان پاداش کم می‌کنند. همین کاهش پاداش تأثیر مستقیمی در سود ماینرها دارد. معمولاً با افزایش سختی شبکه، تنها افرادی که ماینینگ ارز دیجیتال را با استفاده از دستگاه‌هایی با قدرت بالاتر انجام می‌دهند، می‌توانند فعالیت سودمند خود را ادامه دهند.
- هزینه برق: با توجه به مصرف بالای برق دستگاه‌های استخراج ارزهای دیجیتال، محاسبه میزان برق مصرفی و هزینه آن با توجه به قدرت استخراج اهمیت بالای دارد. هزینه برق مصرفی با توجه به هزینه‌های دیگر گفته شده در بخش‌های قبل، باید به شکل قابل توجهی از میزان پاداش دریافتی پایین‌تر باشد.
- در نهایت با توجه به تمام موارد گفته شده، استخراج ارزهای دیجیتال اگر با بررسی کامل، خرید تجهیزات مناسب و تعمیر و نگهداری مناسب تجهیزات همراه باشد، می‌تواند فعالیتی با سود قابل توجه باشد.
جمع‌بندی
استخراج ارز دیجیتال در ایران فرصتی جذاب برای کسب درآمد و مشارکت در بازار جهانی ارزهای دیجیتال است، اما این فعالیت نیازمند رعایت شرایط و مقررات خاص قانونی است. از دریافت مجوزهای لازم و نحوه تامین برق مصرفی دستگاه‌ها می‌توان به عنوان مهم‌ترین نکاتی نام برد که افراد باید به آن توجه داشته باشند. با آگاهی کامل از قوانین و شرایط قانون استخراج رمزارز در ایران و همچنین انجام بررسی‌های لازم برای سودمند بودن این فعالیت، می‌توان ارز ماینینگ ارز دیجیتال سود قابل توجهی کسب کرد.
